kist yapan parazitler ve etkileri

Hastalığın etkeni nedir ?
Hastalığın etkeni Echinococcus denilen ve bir kaç farklı türü bulunan bir parazitdir. Bu cinse ait olan ve köpekler için önemli arzeden Echinococcus granulosus türüdür. Bu tür insanda hidatik kist oluşturması nedeniyle zoonoz enfeksiyon olarak da önem taşımaktadır. Ayrıca köpeklerde enfeksiyon yapma özelliğine sahip olan bir diğer tür de Echinococcus multtiocularistir.

Hastalığın gelişimi nasıldır ?

Bu iki türün yapısal farklılığı yanında insanda oluşturduğu kistin farklılığı ve ara konakçılarının farklı olması nedeniyle hastalığın gelişimini, etkenin türüne göre iki grupta incelemek daha doğru olacaktır.

Echinococcus granulosus;
Etken köpeklerin ince bağırsağında yaşar ve şerit şeklinde olup ön bölümleri bağırsak duvarına girmiş olduğundan, bağırsak boşluğunda ancak halkaları görülebilir. Etkenin son konakçısı köpek, ara konakçıları ise koyun sığır gibi otçul hayvanlardır.

Köpeğin barsağındaki yumurtalar, şeritten kopan halkalar ile veya halkalar bağırsaklarda parçalandıktan sonra dışarı atılır. Embriyonlu bu yumurtaların koyun, sığır tavşan veya insan gibi ara konakçılar tarafından alınmasından sonra dış kabuk ara konakçının vücudunda açılır ve embriyon sindirim sistemi duvarını delerek lenf ve kan damarları yolu ile karaciğere gelir ve hidatik kisti oluşturur. Hidatik kistlere akciğer, kalp gibi diğer organlarda da rastlanabilir. Bu hastalıklı organların köpekler tarafından yenilmesiyle siklus devam eder. Oluşan hidatik kist, sulu Echinococ kist formundadır ve insanlarda ölümle sonuçlanabilen deformasyonlara neden olabilir. Kist yavaş bir gelişim izlemekle birlikte kitle olarak bir insan başı büyüklüğüne kadar ulaşabilir.

Echinococcus yumurtaları gölge ve serin bir yerde yaklaşık üç hafta süre ile canlılığını koruyabildiğinden çiğ yenilen sebze ve meyvelerde yumurtanın bulaşmasında etkin rol oynar.

İnsanda parazitin larva şekli yerleşerek gelişim gösterebilir. Erişkin hali insanlarda gelişemez.

Echinococcus multilocularis;
Etkenin erişkinleri köpeklerin bağırsağında larvaları ise tarla faresi gibi kemirgenlerin iç organlarında yaşar. Son konakçı köpektir. Köpeklerin bağırsaklarından dışkı ile atılan yumurtalar fareler tarafından alınır. Sindirim sisteminden kan ve lenf yolu ile vücuda yayılır ve öncelikle karaciğerde alveollü kist oluşturur. Paraziti taşıyan farelerin köpekler tarafından yenilmesi ile bağırsaklarda yaklaşık 2 aylık bir sürede erişkin hale gelir.

İnsana bulaşma farelerle temas az olduğundan nadirdir. Çoğunlukla doğaya bulaşmış yumurtaların alınması ile oluşur.

Hastalığın belirtileri nelerdir ?

Paraziti taşıyan köpeklerde belirgin bir problem yaratmaz. Görülebilecek tek bulgu dışkı ile atılan halka veya yumurtalar olabilir. Bunlar uygun bir paraziter ilaç uygulaması ile giderilebilir.

Hastalıkdan nasıl korunulur ?

Köpeklerin enfekte organları (akciğer, karaciğer gibi) yemesi engellenmelidir. Ayrıca bu tür sakatatlar sağlıklı da olsalar çiğ olarak verilmemelidir. Gıda maddesi olarak tüketilen meyve ve sebzeler çok iyi yıkadıktan sonra yenilmelidir.

Halk sağlığı açısından, sokağa gezdirmek için çıkarılan köpeklerin dışkıları mümkün olduğunca toplanmalıdır.

Köpeklere pazitlerin yumurtalarına karşı düzenli olarak ilaç verilmelidir.

Bu amaçla kullanılan ilaçların kullanım aralığı hastalığı kapma riski, yaşadığı çevre ve diğer faktörlere göre değişebilsede genelde 3 aydır.

Sonuç;

Zoonoz karakterli bu hastalıkdan korunmak için köpeklerin antiparaziter ilaç uygulamalarının düzenli aralıklarla yapılması zorunluluktur. Köpeğinizin anti paraziter ilaç uygulamalarının düzenli olarak yapılması durumunda, paraziti alma riskiniz, iyi yıkanmamış herhangi bir sebze veya meyveden alma riskinizden daha düşüktür.